CHỦ NỢ TRUNG QUỐC - CON NỢ MỸ

 

“Nếu ngân hàng cho bạn vay 1.000 USD, ngân hàng là ông chủ của bạn. Nhưng nếu ngân hàng cho bạn vay 1 triệu USD, bạn sẽ là ông chủ của ngân hàng”. Điều này khiến chúng ta nghĩ đến con số 1.160 tỉ USD công trái của Chính phủ Mỹ mà Trung quốc đang nắm giữ.

Tại sao một nền kinh tế mới nổi như Trung quốc lại có thể cho một nước tư bản, lớn mạnh hàng đầu thế giới như Hoa Kỳ vay với khoản tiền hàng ngàn tỉ USD? Các nhà phân tích tài chính quốc tế gọi đây là hiện tượng mất cân bằng trong nền kinh tế thế giới, xuất phát từ chủ trương của Chính phủ Trung quốc.

Hiện tượng đó được hình dung như sau: Người dân Trung quốc sản xuất thật nhiều hàng hóa với giá thật rẻ, vì lương nhân công của nước này rất thấp. Khối lượng hàng hóa ấy được xuất đi khắp thế giới và Mỹ là nước tiêu thụ nhiều nhất, bởi người tiêu dùng ở Mỹ thì cứ thấy hàng gì rẻ là mua. Đây là thị trường lớn nhất thế giới với mức tiêu thụ 10.000 tỉ USD một năm.

Tiền của người tiêu thụ Mỹ được chuyển về Trung quốc, nhưng Chính phủ Trung quốc không muốn đồng USD được tự do luân chuyển trong nước mình. Do muốn đồng nhân dân tệ có giá rẻ nên Trung quốc phải tìm cách huy động USD vào ngân hàng trung ương. Dùng tiền đó mua công trái Mỹ 

Dù lãi suất của công trái Mỹ không cao nhưng an toàn hơn cả so với các đồng tiền khác nhờ tiềm năng kinh tế của Mỹ rất lớn.

Thật ra thì không phải Trung quốc không thể đầu tư dự trữ ngoại hối của mình ở chỗ khác. Họ cũng bỏ tiền đầu tư vào các quỹ đầu tư nước ngoài, nhưng kết quả không được khả quan như mong đợi, còn đầu tư vào tài nguyên thiên nhiên ở các nước thì gặp phải nhiều chống đối. Vì thế, mua công trái Mỹ là lựa chọn tốt nhất.

Những ngày gần đây, báo chí Trung quốc không ngớt lời đe dọa sẽ bán tháo những khoản công trái Hoa Kỳ mà họ đang nắm giữ và việc bán tháo này sẽ gây nguy hiểm cho nền kinh tế Hoa Kỳ.

Thế nhưng ngày 9-8, đài CNN trong phóng sự “Những điều bí mật ẩn chứa đằng sau các khoản nợ” đã nêu câu chuyện về khoản nợ hơn 1,1 ngàn tỉ USD bằng trái phiếu chính phủ Mỹ và cho biết khoản nợ này trong thực tế chỉ bằng 8% tổng nợ của nước Mỹ. Chủ nợ chính chi phối Hoa Kỳ là người dân Mỹ và các công ty Mỹ chứ không phải Trung quốc .

Ngoài ra, bài phóng sự cũng cho thấy, nếu Trung quốc bán tháo trái phiếu Mỹ thì người gánh chịu hậu quả cũng chính là nền kinh tế của Trung quốc, vì hiện nay nền kinh tế của xứ này lệ thuộc vào đồng USD vì hàng xuất khẩu vào thị trường Mỹ quá nhiều. Mà vốn đàu tư ở Trung quốc do chính Trung quốc cho Mỹ vay

Cân nhắc thiệt hơn hay cuộc chơi cân não

Ngày 2-8 Quốc hội lưỡng viện Hoa Kỳ đã đạt được đồng thuận nâng mức trần nợ công của nước này, nghĩa là chính phủ sẽ có thể vay thêm nợ dưới hình thức phát hành công trái.

Sự kiện nói trên đã phần nào ảnh hưởng đến uy tín của nền kinh tế số một thế giới, hậu quả là ngày 5-8, Công ty thẩm định tài chính Standard and Poor’s của Mỹ đã hạ điểm tín nhiệm về nợ của Hoa Kỳ từ hạng cao nhất là AAA xuống hạng AA+. Có thể xem đây là một biến cố, đã và đang gây chấn động trong dư luận và các thị trường tài chính toàn cầu.

Vốn là nước chủ nợ số một của Hoa Kỳ, lãnh đạo Trung quốc đã để các phương tiện truyền thông liên tục đả kích việc Mỹ gây bội chi ngân sách và đi vay quá nhiều. Tân Hoa Xã dẫn lời một quan chức Trung quốc nói rằng chính quyền Mỹ nên nhận thức những ngày vàng son của họ đã chấm dứt rồi (tức thời kỳ Mỹ dễ dàng vay nợ). Trung quốc khuyên Mỹ nên “cai bệnh ghiền nợ” và nhắc lại đề nghị thế giới nên có một đồng tiền dự trữ khác thay thế cho đôla Mỹ.

Nắm giữ trái phiếu của chính phủ Mỹ trị giá 1.160 tỉ USD, nếu muốn, Trung quốc có thể hoặc cứ giữ đó để nhận tiền lãi và chờ đến ngày đáo hạn thì được trả vốn, hoặc đem ra bán trên thị trường.

Tuy nhiên, nếu Trung quốc đem nhiều công trái chính phủ Mỹ ra bán thì tất cả các giấy nợ của chính phủ Mỹ sẽ xuống giá ngay lập tức và hậu quả là chính Trung quốc sẽ mất tiền.

Điều quan trọng hơn là sau khi bán họ sẽ mang tiền đầu tư vào đâu khi mà hàng chục năm qua họ đổ tiền mua công trái của Mỹ vì không có chỗ đầu tư nào khác tốt hơn! Có người cho rằng, phát hành công trái như nước Mỹ không chừng sẽ đến lúc vỡ nợ, nhưng trong thực tế điều này khó xảy ra bởi chính phủ thà cắt bớt chi tiêu, chấp nhận khó khăn đổ lên người dân chứ không dám quỵt nợ, vì Hiến pháp Mỹ cấm điều này.

Công trái Mỹ vẫn là nơi an toàn

Theo nhận định của giới tài chính, trên thế giới khó tìm được nơi nào đầu tư an toàn bằng công trái của Mỹ. Điều này đã thấy rõ trong mấy tuần qua. Sau khi Công ty S&P hạ thấp điểm tín nhiệm của Hoa Kỳ, công trái Mỹ vẫn lên giá trên thị trường thế giới. Điều đó chứng tỏ có quá nhiều chủ nợ vẫn tiếp tục muốn cho con nợ là chính phủ Mỹ vay tiền! Hầu hết các quốc gia chủ nợ của Mỹ, từ Úc qua Âu qua Á hay châu Mỹ Latin đều nói rằng họ tiếp tục tín nhiệm thị trường trái phiếu Hoa Kỳ, nghĩa là tiếp tục cho Mỹ vay sau khi Mỹ đã bị hạ điểm tín nhiệm.

Thông tin mới đây cho biết Chính phủ Mỹ lại vừa phát hành công trái để vay thêm 32 tỉ USD với thời hạn ba năm. Trong khi đó số tiền mà người ta đem tới sẵn sàng cho vay lên tới gần 100 tỉ, cao gấp ba lần số tiền Mỹ muốn vay.

Nguyên nhân là do lo ngại kinh tế thế giới trì trệ làm cho thị trường các cổ phiếu tụt giảm, nhiều người có dư tiền sau khi bán cổ phiếu. Sẵn tiền, họ lại đi tìm mua công trái Mỹ, vì vẫn thấy đó là nơi đầu tư an toàn nhất. Họ có đi mua vàng thì cũng bị thiệt, vì giá vàng đang tăng cao kỷ lục và hứa hẹn còn lên nữa. Ngay cả Chính phủ Trung quốc cũng khó tìm đâu ra nơi “gửi tiền” an toàn hơn công trái Mỹ, nhất là một khối lượng tiền lớn lên đến ngàn tỉ USD.

Từ khi Mỹ lâm vào khủng hoảng nợ, Trung quốc khuyên Mỹ nên “cai bệnh ghiền nợ”. Thế nhưng chính những số tiền khổng lồ do Bắc Kinh cho vay qua hình thức đầu tư vào cổ phiếu các công ty và trái phiếu chính phủ Mỹ đã khiến lãi suất USD xuống rất thấp.

Các ngân hàng Mỹ nhận được tiền với giá rẻ nên họ cho vay mua nhà bừa bãi với điều kiện dễ dãi thời kỳ trước năm 2007, đã gây ra cơn khủng hoảng địa ốc làm suy sụp nền tài chính Mỹ năm 2008, đến nay hậu quả vẫn chưa khắc phục hết. Đó chính là bệnh ghiền nợ của kinh tế Mỹ.

Đáng nói là trong suốt tháng 7 đầy sóng gió tại thủ đô Washington do trận chiến về ngân sách giữa Chính phủ và Quốc hội, các nhà đầu tư lại mua vào rất nhiều trái phiếu của Mỹ. Thực tế là còn cho Mỹ vay nhiều nhất trong năm vì dù sao thị trường này vẫn có lời cao hơn các thị trường tín dụng còn lại, và vẫn có mức an toàn nhất.

Lãi suất cho tháng 7 tại Mỹ còn cao gấp ba lãi suất của các thị trường trái phiếu khác trên thế giới khiến thị trường tín dụng Hoa Kỳ vẫn là nơi an toàn hơn cả và tuy có bị sụt từ hạng AAA xuống AA+ thì vẫn đứng hạng cao hơn Trung cộng và Nhật Bản được S&P đánh giá hạng AA.

Thực tế thì mọi khoản nợ của Hoa Kỳ đều là nợ bằng USD và khi cần thiết thì Ngân hàng Trung ương có thể in bạc ra cho ngân khố Mỹ.

Chính nạn bội chi vô trách nhiệm đã gây phản ứng trong dân Mỹ nên mới có vụ khủng hoảng vừa qua về ngân sách. Dân Mỹ đang muốn giới hạn lại việc tăng chi bừa bãi để tiến tới quân bình ngân sách.

Quyết định về tỷ lệ lãi suất trên phù hợp với những gì các nhà phân tích đã dự đoán và không gây ra phản ứng nào lớn. Tuy nhiên sự chú ý của thị trường trong khi chờ quyết định của FED đã tập trung vào chuyện khác, đó là việc Chính phủ Mỹ in thêm tiền để bơm vào nền kinh tế 600 tỉ USD. Nên nhớ rằng, Chính phủ Mỹ khi phát hành trái phiếu không phải chỉ để lấy tiền chi dùng cho các nhu cầu nội địa mà dành đến 60% cho đầu tư ở nước ngoài. Số tiền này mang lại lợi nhuận lớn, đặc biệt là từ thị trường Trung quốc.

Rõ ràng, chủ nợ Trung quốc và con nợ Mỹ đang “ghìm” nhau qua bài toán nợ nần.